Is schrijven een doel of een middel?

Als ik De Volkskrant mag geloven, kunnen jongeren niet meer met pen schrijven. Ze gebruiken ICT, en krijgen pijn in hun handen als zij iets met een pen moeten schrijven. Daarnaast lijkt hun handschrift in de loop der jaren steeds slechter te zijn geworden. Ik vraag me echter af: wat is het probleem?

Van kinds af aan heb ik een heel beroerd handschrift. Ik heb ooit mijn aardrijkskundeleraar onbedoeld op de kast gekregen, toen ik vroeg wat hij bij mijn proefwerk had geschreven. “Duidelijker schrijven!”, sprak hij (en ik kon het echt niet lezen).

Ik zeg daarom wel eens dat de uitvinder van de tekstverwerker mijn handschrift gezien moet hebben, toen hij besloot deze applicatie te ontwikkelen.

Vandaag de dag gebruik ik een pen alleen nog maar om een handtekening te zetten, of om mijn naam op een papieren kaart te schrijven. Beide handelingen komen niet heel vaak voor. Tot een paar jaar geleden schreef ik met pen en papier sneller dan met een toetsenbord. Dat is geschiedenis.

“De jeugd kan niet meer schrijven: Ze krijgt kramp bij toetsen en maakt hanenpoten. De schuldige is de computer.”

Aldus de Volkskrant van vandaag. Volgens dit dagblad gebruiken jongeren bovendien steeds vaker een gemengd handschrift:

“Hoofdletters, kleine letters en cursieve letters staan kriskras door elkaar.”

Omdat handschriften steeds moeilijker te ontcijferen zijn, gaan steeds meer opleidingen over op digitaal toetsen. Het zou ten koste van de authenticiteit gaan.

Ik vraag me serieus af wat hierbij het probleem is. De authenticiteit van een tekst wordt m.i. door veel meer factoren beïnvloed dan door een handschrift. Ik denk aan de inhoud, schrijfstijl en betoogtrant.

Bovendien zijn de instrumenten waarmee we schrijven, altijd al aan verandering onderhevig geweest. Schrijven met een ganzenveer of kroontjespen gaat heel andere dan schrijven met een ballpoint. Mijn doctoraalscriptie heb ik op een elektrische typmachine geschreven. Na de laatste bespreking hoefde ik ‘alleen maar nog’ de volgorde van enkele passages te veranderen. Dat heeft mij in 1989 een week of twee gekost (het was een omvangrijke scriptie).

Schrijven is wat mij betreft een middel, geen doel op zich. Zonder ICT zou ik nooit zijn gaan bloggen. Zonder ICT zou ik veel minder kunnen communiceren en netwerken. Ook het schrijven innoveert. Gelukkig.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.

Delen

6 reacties

  1. Zouden we het niet meer over ’textualiseren’ van gedachten moeten hebben ipv schrijven?
    Handschrift of typen of speech2text zijn vormen van textualiseren. Het zijn niet alleen conversies van gedachten ter communicatie met anderen maar ook ordeningsmechanismen voor je gedachten (structuur, abstractie, concept, etc) Als die communicatie en die ordening goed functioneert, dan is de conversievorm toch niet van belang.

  2. Tja, is het een probleem? Ik weet het niet. Niet als het om jezelf uitdrukken gaat, lijkt mij. Toch vraag ik me af of (leren) schrijven en de ontwikkeling van een handschrift niet van grote invloed is op de ontwikkeling van je fijne motoriek. En dan kan het wel een gemis zijn. Ik zal een voorbeeld geven: voor de sport die ik beoefen is het hebben van een goede fijne motoriek in beide handen een groot voordeel. Het trainen van je niet-voorkeurshand kun je met name doen door middel van schrijfoefeningen met deze hand. Ik weet niet of ik de conclusie mag trekken (ik ben geen deskundige) dat schrijven dus grote invloed heeft op de ontwikkeling van de fijne motoriek in de handen, maar een verband is er dus blijkbaar wel.

  3. Wat een vreemde discussie. Ik sluit me aan bij jouw argument: gelukkig innoveert schrijven.
    Het lijkt me essentieel om jongeren te laten kennismaken met meerdere vormen van schrijven, online/offline, in diverse contexten, voor diverse doelgroepen, etc. Ik zou er persoonlijk ook nog het belang van visuele geletterdheid aan willen toevoegen – maar dat is nog een andere discussie.

    Ik werk momenteel in de VS, waar een klein debat wordt gevoerd over blogs vs. term papers, ook in de context van schrijfvaardigheid. Misschien vind je dit ook interessant?

    Onlangs verscheen dit artikel in de NYT: http://www.nytimes.com/2012/01/22/education/edlife/muscling-in-on-the-term-paper-tradition.html?_r=2&pagewanted=1&partner=rss&emc=rss

    Hier wordt op dit artikel gereageerd: http://hastac.org/blogs/cathy-davidson/2012/01/21/should-we-really-abolish-term-paper-response-ny-times

  4. Mmmm. Weet ik niet. Volgens mij bevordert schrijven (met de hand danwel met de tekstverwerker) een bepaalde manier van het herstructureren van gedachten. Ik weet niet of dat met andere vormen van textualiseren mogelijk is.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.