Welke rol kunnen massive open online courses spelen als het gaat om het bestrijden van maatschappelijke ongelijkheid? En wat betekent dat voor de wijze waarop MOOCs worden verzorgd?
Jenny Mackness reflecteert op de relatie tussen massive open online courses en de 'pedagogie van de onderdrukten'. Deze uitdrukking is afkomstig van de Braziliaanse pedagoog Paulo Freire. Freire schreef het gelijknamige boek in 1970. Ik heb het ook tijdens mijn studie halverwege de jaren tachtig gelezen.
Paulo Freire beschrijft hierin dat het onderwijs bijdraagt aan het instandhouden van maatschappelijke onderdrukking. Onderwijs is namelijk dikwijls gericht op het aanpassen -conformeren- van lerenden aan de bestaande sociale, economische en culturele situatie (de term 'inburgering' is wat dat betreft treffend gekozen). Volgens Freire draagt het onderwijs bij aan een 'cultuur van zwijgen', terwijl onderwijs eigenlijk bij zou moeten dragen aan de bevrijding van de onderdrukten.
Paulo Freire kijkt daarbij naar de inhoud van het onderwijs, maar ook naar de wijze waarop onderwijs wordt verzorgd. Hij zet zich af tegen onderwijs waarbij de docent vooral aan het woord is. Volgens Freire zal veel meer gebruik gemaakt moeten worden van de ervaringen van de lerenden (ervaringsleren), en zal sprake moeten zijn van een dialoog. Ook benadrukt hij het belang van actie èn reflectie.
Freire's werk is van grote invloed geweest op het alfabetiseringswerk, en ook op de 'open scholen' van weleer (toegankelijk onderwijs voor laag opgeleide volwassenen). Deze werkvormen zijn eind jaren tachtig opgegaan in basiseducatie. Deze werksoort is in de jaren negentig samen met het middelbaar beroepsonderwijs gefuseerd tot regionale opleidingencentra, en vervolgens eigenlijk verdampt. Het mbo heet ook weer gewoon mbo.
Hoewel Freire's werk bijna 45 jaar oud is, is de strekking ervan mijns inziens nog steeds actueel. Wellicht dat de verwachtingen ten aanzien van de bijdrage van onderwijs aan het versterken of bestrijden van maatschappelijke ongelijkheid nu minder hooggespannen zijn dan destijds. Ook spreken we niet meer zo snel van 'onderdrukking'. De klassieke linkse en rechtse dictaturen van weleer hebben plaats gemaakt voor slimmere manieren van 'onder de duim' houden.
Volgens Mackness komen de principes van Freire ook terug binnen de MOOCs die volgens het concept van het connectivisme zijn vormgegeven. Ik denk dat zij daar gelijk in heeft. Aan de andere kant zijn de klassieke xMOOCs een duidelijk voorbeeld van onderwijs dat naar Freire's opvatting bijdraagt aan een 'culture of silence'. Dit model is momenteel dominant. Niet voor niets wordt ook wel gewaarschuwd voor een monocultuur die dankzij deze MOOCs binnen het onderwijs kan ontstaan.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie