Gisteren heb ik een zogenaamde BarCamp (een soort "unconference") bijgewoond ter gelegenheid van de veertigste verjaardag van Ton Zijlstra. Het thema was 'Working on Stuff that Matters'. Een erg leuke vorm van leren.
Ton had een groep van ongeveer 35 mensen bij elkaar gebracht waarvan de meesten elkaar niet kenden. In totaal liepen mensen met verschillende achtergronden, expertises en twaalf nationaliteiten in zijn en Elmine Wijnia's huis rond.
We begonnen daarom met een netwerkspel. Je moest in gesprek gaan met iemand die je niet kende. Het gesprek vond dan plaats rond drie vragen:
- Wat is je naam en achtergrond?
- Wat is je connectie met Ton?
- Wat vind je belangrijk in je werk?
De ander schreef de antwoorden summier op. Alle blaadjes werden vervolgens opgehangen. Vervolgens bekeek je alle beschrijvingen. Op twee nieuwe papiertjes noteerde je vervolgens met welke andere persoon jouw oorspronkelijke gesprekspartner die dag in gesprek moest gaan (en waarom)? Die blaadjes gaf je vervolgens aan degene waarmee jij had gesproken. Op die manier voerde je dus minimaal drie inhoudelijke gesprekken en leerde je andere mensen kennen.
Na een welkomstwoord van Ton (waarin het het belang van netwerken, patronen herkennen en de rol van social media benadrukte), werd het programma samengesteld.
Er waren deze dag vier ruimtes en zes rondes beschikbaar. Vervolgens konden mensen zelf suggesties voor gespreksonderwerpen indienen. In totaal zijn 22 sessies verzorgd.
Mijn programma zag er als volgt uit:
- Een discussie over wat je moet doen als het bestaande schoolsysteem niet past bij je leefwijze en de waarden waarvoor je staat (en dan hebben we het niet over religie).
In deze discussie ging het er over of heersende onderwijssystemen daadwerkelijk zo star en verouderd zijn als vaak wordt gesteld, over verborgen curricula, over de sociale waarde van het onderwijs ten opzichte van home schooling, over onderwijsgevenden als rolmodellen en over alternatieven voor het bestaande onderwijs: thuisonderwijs, een eigen school oprichten, scholen zoeken die zo veel mogelijk bij je waarden passen (want die zijn er; maar niet overal), een leeromgeving creëren naast de school en proberen het bestaande onderwijs te veranderen. - Ik heb zelf een sessie geïnitieerd over de persoonlijke leeromgeving en de mate van formaliteit daarin. Ik kom daar straks op terug.
- Een gesprek over Fablab. Dit is een concept waarbij mensen in een laagdrempelige omgeving kennis kunnen maken met technologie. Zo had Siert Wijnia -manager van het Fablab in Utrecht- een apparaat bij zich waarmee je zelf -op basis van bijvoorbeeld in Google Sketchup ontworpen programma's- objecten digitaal kunt produceren (een 3D printer).
De discussie ging over de impact van deze ontwikkeling (self manufacturing). Gaan we daardoor pas produceren als we een product nodig hebben? Kunnen mensen nog verdienen aan fabriceren? Leidt het tot verspilling van grondstoffen? Of stimuleert het innovatie en creativiteit? Je kunt materialen daardoor meer lokaal produceren, en wellicht meer aandacht besteden aan kwaliteit. - Wat kun je met de iPad? De iPad is een fantastisch apparaat. Als intensief laptopgebruiker moet je echter niet verwachten dat de iPad je laptop vervangt. Dat geldt ook voor de iPhone. De iPad is een aanvulling en zorgt ervoor dat je nog meer in staat bent om altijd en overal verbonden te met je netwerk. Daar waar je nu 'noodgedwongen' gebruikt maakt van een smartphone (bijvoorbeeld om in de trein te reageren op een email) doe je dat straks waarschijnlijk met een iPad (omdat deze meer transportabel is dan een laptop). Bovendien heeft de iPad handige functionaliteiten die andere apparaten (nog) niet hebben. Zoals de mogelijkheid om goedkoop en legaal video's te downloaden en te bekijken of de mogelijkheid om in iBooks bookmarks aan te maken en woorden in een woordenboek op te zoeken.
- Hoe kun je 'play' meer integreren in je werk? Je kunt 'play' waarschijnlijk het beste vertalen met 'speelsheid'. Meer 'speelsheid' motiveert en leidt zodoende tot betere prestaties. Speelsheid kan in veel aspecten zitten. Zie bijvoorbeeld dit model of play of deze hilarische film waarmee geïllustreerd wordt dat niet leiders voor veranderingen essentieel zijn, maar de eerste volgers.
Ronde zes moest ik laten schieten (ik had een eetafspraak en nog een rit van anderhalf uur voor de boeg).
De mate van formaliteit in de persoonlijke leeromgeving
Terug naar 'mijn' sessie. Ik heb tijdens deze BarCamp een model gepresenteerd waarmee ik probeer op een meer genuanceerde manier te kijken naar de mate van formaliteit van leeromgevingen. Dit model kun je gebruiken om te reflecteren op leeromgevingen en om de discussie op gang te brengen over de wenselijkheid van bijvoorbeeld meer informatliteit. Ik gebruik dit model al langere tijd, bijvoorbeeld in presentaties (Meer informatie en referenties?).
Het model kent vier dimensies:
- Proces (de manier van leren)
- Leerdoelen (goals)
- Plaats van het leren (setting)
- Leerinhouden (content)
Alle vier deze dimensies kunnen meer of minder geformaliseerd (gepland danwel gefaciliteerd –self-directed) zijn. Mijn stelling was dat de aanwezigen (hoog opgeleide 'kenniswerkers') hun professionaliteit vooral op een meer informele manier op peil zouden houden. Dat viel anders uit.
Opvallend was dat -met uitzondering van mijzelf- degenen in deze groep redelijk recent een cursus hadden gevolgd. Eén persoon gaf daarbij expliciet aan cursussen te gaan volgen omdat je dan bewust de ruimte neemt om afstand te nemen en te reflecteren. Ook worden cursussen gewaardeerd vanwege de informele momenten.
De discussie bevestigde dan ook dat je niet ongenuanceerd moet praten over informeel en formeel leren. Ook hebben we aandacht besteed aan het belang van de context voor de mate waarin leren meer of minder 'geformaliseerd' moet zijn. Binnen de huidige samenleving wordt veel belang gehecht aan een diploma (civiel effect). Dat leidt er toe dat leerdoelen bijvoorbeeld meer geformaliseerd moeten zijn.
Tenslotte leidde de discussie tot de conclusie dat generieke leerdoelen en leerinhouden een hoge mate van formaliteit hebben, en specifieke leerdoelen/inhouden hoofdzakelijk informeel zijn. Op basis hiervan heb ik mijn model aangepast.
Al met al een leuke en leerzame leerervaring. Ton en Elmine: dan voor jullie gastvrijheid. En dank aan alle aanwezigen voor het kennis maken.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie