Serious gaming en game-based learning zijn inderdaad leerzaam

Er wordt vaak verondersteld dat je met succes serious games en ‘game-based learning’ voor leerdoelen kunt inzetten. En inderdaad: op basis van een uitvoerige literatuurstudie kun je gevoeglijk aannemen dat ‘spelend leren’ effectief is. Natuurlijk niet zonder meer. Dat spreekt vanzelf.

In het kader van een opdracht binnen een cursus ‘Academic Writing’ heb ik recentelijk een systematische literatuurstudie over leren via games gelezen:

Thomas M. Connolly, Elizabeth A. Boyle, Ewan MacArthur, Thomas Hainey, James M. Boyle (2012) A systematic literature review of empirical evidence on computer games and serious games. In: Computers & Education 59 (2012) 661–686

Dit artikel is niet vrij toegankelijk, en er berust copyright op (maar als je me mailt…).

De onderzoekers hebben 179 wetenschappelijke artikelen over games en leren geanalyseerd. Enkele conclusies uit deze literatuurstudie zijn:

• De begrippen serious games en game-based learning worden soms door elkaar gebruikt. Serious games zijn echter vaak voor bredere doelen ontwikkeld (niet alleen voor het onderwijs, maar ook voor training en gedragsverandering binnen arbeidsorganisaties of op het gebied van marketing).
• Games hebben kenmerken die aansluiten bij opvattingen over effectief leren als: actief, experimenten, gesitueerd, probleemgebaseerd, met onmiddellijke feedback.
• Er is empirisch bewijs gevonden voor het behalen van leereffecten en gevolgen voor gedrag als het gaat om kennisverwerving, het behalen van perceptuele en cognitieve, gedragsmatige, affectieve, motivationele, fysiologische en sociale resultaten.
• Er is geen empirisch bewijs gevonden voor leereffecten op het gebied van zogenaamde ‘soft skills’.
• De sterkste effecten zijn gevonden op het gebied van kennisverwerving, en affectieve en motivationele resultaten (de laatste bij games die voor vermaak zijn ontwikkeld).
• Games die voor entertainment zijn ontwikkeld, zijn ook vaak leerzaam en kunnen ook binnen leersituaties worden gebruikt. Sterker: er zijn vaak meer positieve uitkomsten te melden van entertainment games dan van games die speciaal ontwikkeld zijn om mee te leren. Entertainment games worden echter maar zelden in het onderwijs gebruikt.
• Het spelen van entertainment games leidt op een informele manier tot verbeteringen op het gebied van ‘attentional and visual perceptual skills‘. Dit is opvallend, concluderen de auteurs, omdat het heel lastig is het ontwikkelen van deze vaardigheden intentioneel in een daartoe speciaal ontworpen game te ontwikkelen. Games die daarvoor niet zijn ontwikkeld, bereiken dit effect wel.
• Er zijn indicaties dat serious games en game-based learning de motivatie van lerenden bevorderen. Hier is echter onvoldoende bewijs voor gevonden.
• Er is geen sterk bewijs dat games leiden tot meer effectief leren.

Dit laatste is natuurlijk ook lastig aan te tonen.

Uit deze literatuurstudie blijkt ook dat er niet altijd goede leereffecten optreden bij het gebruik van games voor leren. De studie geeft ook geen algemeen beeld van de voorwaarden waaronder games meer of minder effectief zijn voor leren. Maar het literatuuronderzoek laat in elk geval zien dat games voor tal van kennis en vaardigheden wel degelijk leerzaam kunnen zijn.