De afgelopen dagen heb ik me in toenemende mate lopen ergeren aan het negatieve oordeel van met name Femke Halsema over burgerlijke ongehoorzaamheid. In een eerdere bijdrage heb ik gepleit van een herwaardering van burgerlijke ongehoorzaamheid door GroenLinks. Binnen de parlementaire democratie zou ruimte moeten zijn voor illegale acties, mits deze voldoen aan de volgende criteria (voor een groot deel gebaseerd op Cees Schuyt):
- Geweldloos
- Openlijk
- Gewetensvol
- Respect voor de rechten van anderen (ik ben bijvoorbeeld héél erg tegen 'taarten')
- Balans tussen doel en middel
- Ideële motieven (geen eigen belang)
Rechters zouden m.i. moeten kunnen toetsen of illegale acties aan deze criteria voldoen.
Gelukkig lijkt Femke Halsema nu (zoals ik dat eigenlijk van haar gewend ben en ook verwacht had) de nuance te zoeken. Bepaalde buitenparlementaire acties noemt zijn "van groot maatschappelijk belang". En verder stelt zij:
"Ik realiseer me natuurlijk ook dat er situaties kunnen ontstaan waarbij burgers zo in gewetensnood zijn dat zij geen andere mogelijkheid meer zien dan ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’."
Ik ben blij met dit geluid, al had de waardering van burgerlijke ongehoorzaamheid wat mij betreft positiever en meer offensief geformuleerd mogen worden.
Voor mij is bij de waardering van acties de balans tussen doel en middel van belang. Ter illustratie: in de jaren tachtig heb ik een aantal keren deel genomen aan (vaak kortdurende) blokkade-acties. Een paar keer in het kader van het protest tegen een nieuwe studiefinanciering, en een keer tegen het besluit om in Nederland kruisraketten te plaatsen. Achteraf vind ik bij de 'studiefinancieringsblokkades' het doel niet in verhouding staan tot het middel. Bij de 'kruisrakkettenblokkade' is dat wat mij betreft -ook achteraf- wel nog steeds het geval. Er was breed maatschappelijk verzet tegen die heilloze stap binnen de Koude Oorlog.
Rechters zouden de balans tussen doel en middel wat mij betreft expliciet moeten toetsen. En volgens mij gebeurt dat niet.
Wat mij betreft hoeft ook niemand 'verantwoording' af te leggen over zijn actieverleden, voor zover geen geweld is toegepast. Pleidooien voor het afleggen van verantwoording dragen bij aan een beeld dat activisten gewelddadig waren. Terwijl volgens mij verreweg de meeste acties geweldloos waren.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Dit soort opmerkingen lijkt heel genuanceerd maar leiden al snel tot recht van de sterkste. We hebben nu te maken met de Duyvendak affaire waarbij de linkse activisten van 25 jaar geleden nu worden geconfronteerd met hun eigen gerealiseerde burgerlijke ongehoorzaamheid. Die zelfde activisten zijn nu 4x modaal verdienende semi rechtse rakkers geworden. Wat de grote schande in dit kader is, is dat deze kwestie al in 1992 is aangekaart door Peter Siebelt – een onderzoeksjournalist.
De flauwekul van niet mogen maar toch toe staan moet eindelijk afgelopen zijn. Deze gedoogcultuur maakt NL stuk!
Wilfred, een mooie genuanceerde reactie van jou. Tot en met punt 6 ben ik het met je eens. Daarna wordt je post voor mij glad ijs: rechters die moeten toetsen of buitenparlementaire acties mogen? Dat is wel heel erg poldernederlands: het mag niet, maar het mag toch en we wijzen mensen aan die dat gaan toetsen. Brrrr.
Maar in je conclusie kan ik me weer helemaal vinden.
@Koos Bezemer: waar ik je gelijk in geef is dat héél veel van wat nu als nieuws over Duyvendak verscheen al héél lang bekend was. In de jaren tachtig heeft de WRR overigens ook gepleit voor het tolereren van burgerlijke ongehoorzaamheid. Het is niet iets dat ‘linkse activisten’ zelf verzinnen. Verder moet je burgerlijke ongehoorzaamheid niet op één hoop gooien met ‘gedogen’. Ik ben overigens ook niet tegen gedoogbeleid. Zie de discussie over drugs en gezondheidszorg van de afgelopen week. Wat betreft Peter Siebelt. Op zijn wikipedia-pagina staat: “Het werk van Siebelt is omstreden en wordt niet door iedereen even serieus genomen, al diende zijn werk in het verleden als bron voor artikelen in De Telegraaf, HP/De Tijd, het Reformatorisch Dagblad en andere media. Ook zijn er nooit vervolgstappen gezet door justitie, de politiek of andere onafhankelijke organisaties tegen de in zijn boeken aangevallen personen. Conclusies uit het werk van Siebelt zijn nooit door ander onderzoek gereproduceerd of bevestigd. Ook zouden beweringen van Siebelt niet altijd even nauwkeurig zijn. ” Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Peter_Siebelt
Echt serieus genomen, wordt ie niet. En niet voor niks als je zijn gebral op zijn blog leest.
@Moniek Verhaaren: ik vind een toets achteraf belangrijk. Als je een alternatieve instantie weet, prima. Waar een onafhankelijke toets van stevige buitenparlementaire acties (niet van elke actie, natuurlijk), lijkt mij zinvol.
Komrij gelezen, Wilfred? Zijn laatste twee posts zijn aan jouw onderwerp ‘gewijd’, te beginnen met http://komrij.blogspot.com/2008/08/duyvendak-revisited.html
Nou, Deijsselbloem en Duyvendak: die twee D’s hebben zich ook in Vlaanderen in een mum van tijd een reputatie opgebouwd. Dagelijks in het nieuws.
Spelling. Sorry, namen moeten juist gespeld. Dijsselbloem, niet?
@Wilfred
het gaat mij er niet om of peter siebelt hogeschool journalistiek bedrijft. Het gaat mij om de dubbelhartigheid t.a.v. de opstelling naar GL-ers die (eindelijk nu toegegeven) een crimineel verleden hebben. We moeten nu begrip hebben voor de acties van de personen die in het verleden hebben getoond geen respect te hebben voor de parlementaire democratie. Deze personen geven nu inhoud aan diezelfde democratie tegen een bedrag van meer dan een ton per jaar. Hoezo hypocriet? Als ik dan nu de heisa mee maak omtrent Rikus Spithorst (wiens opmerkingen ik onverstandig vind en waarvan ik afstand neem) in relatie tot de praktijk van handelen van Duyvendak in het verleden dan vind ik nogmaals dat we geen begrip dienen op te brengen voor personen als Duyvendak. Zijn politieke vrienden zullen er trouwens wel voor zorgen dat hij, net als Rosenmöller, binnen redelijk korte termijn weer op een goed gesubsidieerde betrekking bij een NGO terecht komt. Het is niet echt vreemd dat de mening van de gemiddelde Nl-er (voorzover die bestaat)over politiek steeds minder positief wordt.
@Koos Bezemer: Duyvendak heeft al heel lang geleden afstand genomen van ‘criminele’ acties (die m.i. dus NIET onder burgerlijke ongehoorzaamheid vallen, al twijfel ik in de context van toen aan de betreffende inbraak). Acties die nog veel langer geleden plaats vonden. Hoe lang wil je zo iemand het passief kiesrecht ontnemen? En hoe zit het dan met die partijen/personen die de apartheid steunden, of dictaturen? En beschuldig je Rosenmöller ook van ‘criminele activiteiten’? Zo ja: welke?
Je opmerkingen over vriendjespolitiek neem ik niet echt serieus. En aan zo’n directe oproep voor brandstichting -gedaan door Spithorst- heeft Wijnand Duyvendak zich m.i. nooit schuldig gemaakt. Opvallend, overigens, dat media als de Telegraaf en GeenStijl zich anno 2008 schuldig maken aan praktijken, waarmee Bluf in de jaren tachtig het boekje te buiten ging (op de persoon spelen, privéadressen publiceren).