Een groot deel van geleerde informatie verdwijnt binnen een uur. Docente Cathleen Beachboard weet hoe echter je deze ‘vergeetcurve’ doorbreekt. Zij hanteert drie strategieën die ervoor zorgen dat lerenden daadwerkelijk onthouden wat ze leren. Ik voeg daaraan toe hoe je digitale technologie kunt gebruiken om deze strategieën te faciliteren en versterken.
Hermann Ebbinghaus ontdekte meer dan een eeuw geleden een fundamenteel probleem in het onderwijs: zonder gerichte inspanning vergeten mensen veel van wat ze leren. Recent onderzoek uit 2022 bevestigt volgens Cathleen Beachboard zijn bevindingen: binnen een uur verdwijnt 50 procent van nieuwe informatie, na een dag is 75 procent weg, en binnen een week blijft slechts 10 procent over.
Docente Cathleen Beachboard beschrijft drie concrete strategieën om de vergeetcurve tegen te gaan, gebaseerd op neurowetenschappelijk onderzoek. Het menselijk brein is geprogrammeerd om informatie te vergeten die niet als ‘overlevingsrelevant’ wordt beschouwd. Door ophaling en versterking direct in het leerproces te integreren, signaleert het brein dat nieuwe informatie wel belangrijk is.
De eerste strategie is ‘immediate recall’ of onmiddellijk ophalen. Na elke nieuwe les vraagt Beachboard lerenden hun laptops dicht te klappen en twee minuten alles op te schrijven wat ze zich herinneren, zonder hulpmiddelen. Deze ‘brain dump’ werkt omdat het herformuleren van ideeën in eigen woorden en op verschillende manieren direct na instructie het geheugen aanzienlijk versterkt. Lerenden bespreken na een paar minuten met andere lerenden de uitkomsten. Aanvankelijk zijn lerenden terughoudend, maar gaandeweg vragen ze er zelf om. De techniek functioneert tevens als formatieve toets die docenten realtime inzicht geeft in hoe lerenden kennis organiseren en begrijpen. Beachboard gebruikt hiervoor bewust geen technologie. Toch kun je hiervoor ook digitale technologie gebruiken, mits lerenden in eigen woorden herformuleren en geen gebruik maken van andere applicaties zoals ChatGPT of ideeën te genereren. Gebruik aan het eind van de les bijvoorbeeld een tool als Mentimeter of een online formulier en stel één of twee open vragen over de kern van de les. Een andere manier is een korte quiz met tools als Kahoot! of met een toetsfunctionaliteit van een leermanagementsysteem. Dankzij digitale technologie kun je snel en gemakkelijk analyseren wat lerenden hebben geleerd.
De tweede aanpak betreft persoonlijke reflectie via een zogenaamde ‘levende muur’. Lerenden beantwoorden vragen zoals “Wat verbaasde je vandaag?” of “Hoe verbind je dit met bestaande kennis?” op gekleurde notitiepapiertjes die ze op een aangewezen ‘muur’ plakken. Deze reflecties creëren wat neurowetenschappers ‘elaboratieve codering’ noemen: een netwerk van verbindingen dat het geheugen versterkt. Wanneer lerenden hun kennis aan de echte wereld koppelen, memoriseren ze niet langer maar weven ze nieuwe informatie in hun leven. Beachboard organiseert elke vrijdag vaste momenten waarin lerenden oude notities met nieuwe lessen verbinden. Een digitaal prikbord zoals Padlet of Miro kan ook als een ‘levende muur’ dienen. Lerenden plaatsen hier gedurende een les of project post-its met antwoorden op reflectievragen als: “Waar zie je dit buiten school?” Zij kunnen daarbij ook bronnen zoals hyperlinks of afbeeldingen koppelen aan antwoorden op vragen. Zonder digitale technologie werkt dit omslachtiger. Bij digitale prikborden kun je ook verschillende kleuren post-its gebruiken voor diverse onderwerpen waardoor het voor lerenden ook visueel duidelijk wordt hoe leerinhoud met elkaar samenhangt. Je kunt output ook makkelijker analyseren, bijvoorbeeld door ChatGPT of Claude pdf-exports van digitale prikborden te laten analyseren. Je kunt de prikborden ook makkelijker meenemen naar andere ruimtes en bewaren. Papieren versies van ‘muren’ en post-its kunnen eerder kwijtraken.
De derde strategie is onmiddellijk gebruik van nieuwe kennis. Als lerenden iets nieuws leren maar deze informatie niet direct toepassen, is de kans groter dat ze de nieuwe informatie vergeten. Na een miniles over ironie schrijven lerenden bijvoorbeeld direct korte verhalen met ironische wendingen, of ze maken nepinstagramprofielen voor literaire personages. John Medina legt in ‘Brain Rules’ uit dat onmiddellijke toepassing leren verplaatst van kwetsbaar kortetermijngeheugen naar duurzame langetermijnopslag. De toepassingen hoeven niet ‘formeel’ te zijn, wel snel en authentiek. Een voorbeeld dat Cathleen Beachboard geeft, is: na instructie van een concept kunnen lerenden hun kennis direct toepassen door middel van korte opdrachten van vijf tot tien minuten, zoals het maken van een schets, het schrijven van een kort verhaal, het bedenken van een metafoor of het uitleggen aan een andere lerende. Deze authentieke taken richten zich op het daadwerkelijk gebruiken van de vaardigheid in plaats van het samenvatten van de theorie. Je waardeert snelheid en creativiteit boven perfectie, en deelt enkele voorbeelden. Dit bevordert ook motivatie. Je kunt hiervoor ook AI-toepassingen gebruiken. Laat lerenden na een instructie over een specifiek onderwerp een korte dialoog genereren met ChatGPT of Claude en vraag hen vervolgens de output te analyseren en te verbeteren op basis van de geleerde theorie. Zij evalueren dan ook de door een AI-toepassing gegenereerd product. Een andere snelle toepassing is het laten maken van een infographic met een tool als Canva. Lerenden moeten hierbij de kern van de lesstof omzetten naar een beknopte, visuele vorm. Dat vereist ook een actieve verwerking van het geleerde.
Cathleen Beachboard beschrijft drie zinvolle manieren die lerenden aanzetten tot actief verwerken van leerinhouden zodat deze inhoud beter beklijft. Lerenden onthouden namelijk niet door eenmalige behandeling van stof, maar door herhaald ophalen, verbinden, gebruiken en heroverwegen tot informatie. Digitale technologie kan daarbij een faciliterende rol spelen, met enkele duidelijke voordelen.
Geef een reactie