Generatieve AI door de ogen van onderwijshervormer Paulo Freire (podcast)

Hoe zou pedagoog Paulo Freire (1921-1997) gekeken hebben naar het gebruik van generatieve AI binnen het onderwijs? Deze vraag staat centraal in de Kennisnet-podcast ‘Generatieve AI door de ogen van onderwijshervormer Paulo Freire‘. Remco Pijpers van Kennisnet spreekt daarin met mij over hoe we de invloed van generatieve AI op het onderwijs kunnen begrijpen wanneer we die bekijken door de bril van deze bekende Braziliaanse pedagoog en filosoof.

Pedagogie van de onderdruktenEnkele maanden geleden mailde Remco mij met de vraag of ik mee wilde werken aan een podcast voor Kennisnet over een pedagogische inspiratiebron van mij. Kennisnet kent de podcastreeks ‘Onder pedagogen‘. Aangezien ik zo’n vraag nog nooit gesteld had gekregen, zei ik onmiddellijk ‘ja’. Ik hoefde ook niet lang na te denken wie die inspiratiebron was.

Ik heb in de jaren tachtig pedagogische wetenschappen gestudeerd. Na de (verlengde) propedeuse koos ik voor de specialisatie ‘volwasseneneducatie’. Een van de pedagogen die tijdens mijn studie aan bod kwam, was Paulo Freire (met name vanwege zijn invloed op ‘alfabetisering’ en zijn boek “Pedagogie van de onderdrukten”) .

Tijdens mijn huidige werk, maak ik weinig gebruik van de pedagogen die tijdens mijn studie aan bod zijn gekozen (wel onder andere van van onderwijskundigen, onderwijspsychologen en andragogen). Met uitzondering van Freire. Bijvoorbeeld als het gaat over het belang dat hij hechtte aan actie en reflectie, aan leren via dialoog, over zijn strijd tegen ongelijkheid (in relatie tot onderwijs) en als het gaat om onderwijs om lerenden aan te passen aan heersende machtsverhoudingen. Bij digitale technologie speelt ongelijkheid ook een belangrijke rol, en ook digitale technologie wordt gebruikt in relatie tot machtsverhoudingen.

Vlak voor de Kerst sprak ik meer dan een uur met Remco Pijpers. Uiteindelijk is daar deze podcast van 39 minuten het resultaat van (de tekst gaat onder de podcast verder):

Ik vergelijk in deze podcast de komst van AI in het onderwijs met de invoering van internet in de jaren negentig. Ik zie veel mogelijkheden, onder meer voor lerenden met leerproblemen. AI kan bijvoorbeeld teksten toegankelijker maken en verschillende leermethoden aanbieden. De technologie maakt persoonlijke leertrajecten mogelijk en ondersteunt nieuwe vormen van experimenteren in het onderwijs.

Toch bespreek ik ook aandachtspunten. Freire benadrukte dat onderwijs nooit neutraal is, en volgens mij geldt dit ook voor AI. Het streven naar efficiëntie en persoonlijke aanpak via AI kan leiden tot te veel individualisering. Dit staat haaks op Freire’s idee dat leren een sociaal proces is waarin dialoog een grote rol speelt. Ik waarschuw dat we moeten voorkomen dat gepersonaliseerd leren verandert in een individueel traject waarbij samen leren en sociale binding verloren gaan.

Desondanks schets ik ook manieren om Freires onderwijsvisie te combineren met moderne technologie. Een doordacht gebruik van generatieve AI kan een bijdrage leveren aan het versterken van dialogisch leren en sociale gelijkheid. Daarvoor is wel kritische reflectie van belang: hoe kunnen we AI gebruiken om niet alleen goede prestaties te behalen, maar ook maatschappelijk betrokken lerenden op te leiden?

Mijn bronnen over (generatieve) artificiële intelligentie

Deze pagina bevat al mijn bijdragen over (generatieve) artificiële intelligentie, zoals ChatGPT.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.

Delen

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *