Onderwijs in het regeerakkoord: conservatisme, dwang en drang troef (#in)

Het nieuwe regeerakkoord zou ik uitvoerig kunnen becommentariëren. Ik word bijvoorbeeld -net als Wes Holleman– niet goed van het 'aanpassen of oprotten' karakter. Ik mis elke ambitie op milieugebied, en vindt zinnen als

Het kabinet zal geen subsidie geven aan organisaties die activiteiten ondernemen die zich tegen de integratie richten.

in potentie ronduit gevaarlijk.

Maar laat ik me beperken tot het onderwijs. De onderwijsparagraaf ademt vooral conservatisme uit, en veel dwang en drang waaruit volgens mij vooral wantrouwen blijkt.

Je kunt dit hoofdstuk niet los zien van het maatschappelijke onderwijsdebat van de laatste jaren. Op zich is een pleidooi voor meer ruimte voor vakmanschap ok, maar niet als dit in een adem wordt genoemd met een focus op kennis en uniforme toetsen. "Ieder talent telt", schrijven de samenstellers. Maar met verschillen in talenten wordt volgens mij verder weinig rekening gehouden.

Ook wordt een verband gelegd tussen de kwaliteit van het onderwijs en het centraal stellen van "voldoende contacturen". De boodschap er achter is natuurlijk dat zelfstandig leren en a synchrone vormen van e-learning niet bijdragen aan kwalitatief goed onderwijs. Opvallend is ook dat het regeerakkoord hier de nadruk legt op het "hoe".

De koers in dit regeerakkoord staat volgens mij haaks op denken over competenties van de 21ste eeuw, een brede pedagogische opdracht, het benutten van diversiteit aan passies, talenten en ambities, modern vakmanschap en integrale beroepsvorming.

Dit hoofdstuk bevat nog een andere passage waarvan ik me afvraag" "Waar bemoeit men zich mee?" Het regeerakoord pleit voor het gebruik van gebouwen, infrastructuur en faciliteiten in het onderwijs in weekeinden en vakanties, zodat bijvoorbeeld zomerscholen en leven lang leren-activiteiten aangeboden kunnen worden. Op zich prima. Ben ik groot voorstander van. Maar behoort dat niet aan de autonomie van de onderwijsinstelling? En als de regering dat wil bevorderen, zal men meer moeten doen dan pleiten voor het open stellen van gebouwen.

Een vreemde passage is ook de zinsnede over de efficiencykorting op adviesraden en instituten (onduidelijk is om welke instituten het gaat). Deze korting zou de bestuurlijke drukte en de overbodige stapeling van instituties (welke dus?) terug moeten dringen. Volgens mij is het zo dat adviesraden niet echt voor bestuurlijke drukte zorgen. Het is vooral het ministerie met haar inspectie die 'het veld' confronteren met vele onderzoeken.

Andere zaken die mij ook erg storen:

• "De kerntaak van basisscholen ligt bij taal en rekenen". Taal en rekenen zijn erg belangrijk. Maar een basisschool heeft volgens mij toch echt een bredere taak.
• "Kinderen met een grote taalachterstand gaan met dwang en drang deelnemen aan vroeg- en voorschoolse educatie". Je hebt het hier over peuters die je gaat dwingen! Bovendien: als kinderen daarna niet in een taalrijke omgeving terecht komen, verdwijnen de effecten van vroeg- en voorschoolse educatie.
• Verplichte leerlingvolgsystemen? Volgens mij maken instrumenten ook deel uit van het "hoe".
• "Scholen gaan roosters zonder tussenuren maken en voorkomen lesuitval." Graag, zou ik zeggen. Maar wat moet zo'n zin in een regeerakkoord? Gaat de inspectie dit controleren (nieuwe bestuurlijke drukte)? Wat als een school hier niet in slaagt? Volgen dan sancties? Of is dit voornemen een staaltje symboolpolitiek?
• De korting op passend onderwijs.
• Inburgering is volledig de eigen verantwoordelijkheid van migranten. Heeft men te weinig geld om inburgering te financieren, dan kan men lenen. Slaagt men niet voor inburgering, dan wordt men gekort op uitkeringen, en kan men de tijdelijke reguliere verblijfsvergunning verliezen. Ik ben tegen een hoge mate van vrijblijvendheid als het gaat om inburgering, maar vind dit veel te ver gaan.
• "Bij de bekostiging van het beroepsonderwijs zal de tevredenheid van het bedrijfsleven worden meegewogen." Ik vind dit te beperkt. Het onderwijs heeft te maken met veel meer belanghebbenden, dan het bedrijfsleven. Ook ben ik benieuwd naar de invulling hiervan.
• De drempelloze instroom in MBO-2 verdwijnt. Op zich ben ik daar niet tegen. Maar wat doet men om deze doelgroep op te vangen? Wordt het vmbo hier weer verantwoordelijk voor?
• "Scholen worden gestimuleerd contracten te sluiten met ouders over bijvoorbeeld het meedoen aan oudergesprekken, tegengaan van verzuim en spijbelen, fatsoenlijk gedrag en het spreken van Nederlands op school." De vraag hierbij is natuurlijk wat "fatsoenlijk gedrag" is, wat de school in het contract aanbiedt, en wat gebeurt als ouders en school zich niet aan het contract houden. Verder zal menig school in Limburg en Friesland actie moeten ondernemen zodat geen dialect en Fries meer op school wordt gesproken. Of geldt dit verbod alleen voor islamitische scholen? Is dat het geval, dan is m.i. sprake van rechtsongelijkheid.

Vind ik dan niets goed aan de onderwijsparagraaf in het regeerakkoord? Jawel.

• Het uitgangspunt dan meer geld naar het primair proces moet, is prima.
• De aandacht voor doorlopende leerlijnen, het volgen van les in het vervolgonderwijs en studiekeuzegesprekken is terecht.
• Maatregelen rond aanval op de uitval en verbetering van de positie van de leerkracht worden voortgezet (ook al worden salarissen van leraren bevroren).
• Ik ben blij met een actieplan tegen laaggeletterdheid, al houd ik mijn hart vast over de invulling ervan.
• Ik ben voorstander van een beroepsregister waarbij de inschrijving is gekoppeld aan een verplichte periodiek professionalisering. Al hoop ik op erkenning van meer leeractiviteiten dan alleen een cursus of opleiding. Ook is meer nodig dan alleen deze verplichting om de permanente professionaliteit van onderwijsgevenden op peil te houden.
• Ik ben voorstander van mensen, werkzaam in het bedrijfsleven, die ook les gaan geven. Wel heb ik veel vragen over de invulling hiervan (bijvoorbeeld over de relatie met bevoegdheden).

Lees ook andere reacties op onderwijs in het regeerakkoord.